23.02.2011

Europejskie standardy administracji – wnioski dla Polski

Dyrektor KSAP Jacek Czaputowicz przemawia na mównicy

Konferencja Absolwentów Promocji Józef Piłsudski

23 lutego 2011 r. odbyła się Konferencja Absolwentów KSAP z Promocji Józef Piłsudski zatytułowana „Europejskie standardy w administracji – wnioski dla Polski”. Prelegenci dzielili się wnioskami ze staży zagranicznych oraz wyjazdów studyjnych.

Pierwszą sesję poświęconą dobrym praktykom w administracji w instytucjach Unii Europejskiej zapoczątkował dr Adam Ambroziak z Departamentu Komitetu do Spraw Europejskich w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Przedstawił zarys historii struktur administracji rządowej, które zajmują się problematyką integracji europejskiej. Wartym zauważenia jest powielenie z instytucji UE praktyki organizowania nieformalnych spotkań przygotowujących oficjalne posiedzenia np. Komitetu do Spraw Europejskich.

Gość podkreślił, że polskie instytucje dobrze przygotowały proces akcesyjny, co zaowocowało bezbolesnym wejściem Polski do UE 1 maja 2004 r. W tym zakresie dobrze przebiegała również współpraca pomiędzy rządem a parlamentem. Jest to zasługą administracji, która jest w o wiele lepszej kondycji niż jest to często prezentowane w mediach. Polscy urzędnicy są obecni w Komisji Europejskiej, a ich praca i kompetencje są wysoko oceniane. Słabością polskiej administracji w sprawach europejskich jest mała ilość własnych inicjatyw i dostarczanych informacji na forum UE. Okazją do poprawy będzie polska Prezydencja podczas której zaistnieje możliwość wpisania naszych inicjatyw do agendy unijnej na kolejne lata.

Arkadiusz Toś przedstawił wpływ Traktatu z Lizbony na współpracę Prezydencji z Parlamentem Europejskim. Utworzenie stanowisk Stałego Przewodniczącego Rady Europejskiej oraz Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa ograniczyło role premiera i ministra sprawa zagranicznych kraju przewodniczącego. Nastąpił wzrost uprawnień legislacyjnych Parlamentu Europejskiego. Skutkuje to intensyfikacją kontaktów pomiędzy Prezydencją a PE.
Model współpracy prezydencji z parlamentem jest wciąż w trakcie kształtowania się. Na przykład Hiszpania preferowała ścisłe konsultacje na wysokim szczeblu z udziałem swoich przedstawicieli rządowych, a Belgia przyjęła taktykę wspierania nowo utworzonych stanowisk. Większość spraw była uzgadniana na poziomie eksperckim. Polska podczas swojego przewodnictwa powinna wykorzystywać maksymalnie swoją grupę poselską w Brukseli. PE stał się ważnym forum realizacji interesów narodowych i nie można go lekceważyć. Należy także skoncentrować się na intensyfikacji kontaktów na poziomie eksperckim.

Z kolei Maciej Banaś zaprezentował wnioski dla Polski w sferze procedury tworzenia unijnego budżetu. Procedura to coś więcej niż konstrukcja planu finansowego. Należy ją postrzegać także jako konflikt polityczny pomiędzy instytucjami europejskimi. Możliwość kształtowania budżetu unijnego daje duży zakres władzy. Obecnie spór toczy się wokół interpretacji Traktatu Lizbońskiego. Parlament dąży do zwiększenia swojego udziału w procedurze negocjowania ram budżetowych. Spiera się z Radą Europejską o wyższy pułap rocznych wydatków. 
Zasadniczą kwestią jest czy Polska powinna wspierać wzrost znaczenia PE? Metoda wspólnotowa do tej pory była dla nas korzystna. Zapewniała duży budżet w kolejnych pespektywach finansowych. Dyskusyjna jest jednak opłacalność dla Polski propozycji parlamentu dotyczącą wprowadzenia podatku europejskiego. Szansą wzmocnienia polskiej Prezydencji jest pełnienie funkcji komisarza ds. budżetu przez Janusza Lewandowskiego oraz Przewodniczącego PE przez Jerzego Buzka. Polscy urzędnicy winni stawiać na rozwój nieformalnej sieci kontaktów i konsultacje z innymi państwami członkowskimi. Zwiększy to wydatnie szanse sukcesu polskiej Prezydencji.

W kolejnym wystąpieniu Magdalena Trudzik przedstawiła system koordynacji polityki europejskiej we Francji. Ciekawym rozwiązaniem instytucjonalnym jest Sekretariat Generalny ds. Europejskich, który jest wyłączony ze struktury Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Odzwierciedla to trend do zaliczania sprawy europejskich we Francji do sfery spraw wewnętrznych. Sekretariat stara się utrzymywać kontakty z obywatelami francuskimi, którzy pracują dla instytucji UE, a także posłami do Parlamentu Europejskiego. Na bieżąco informuje całą tą grupę o stanowisku Francji odnośnie spraw rozpatrywanych przez instytucje unijne. Wypracowana przez sekretariat sieć kontaktów jest bogatym źródłem informacji dla rządu francuskiego. Skutkuje to lepszą koordynacją polityki Paryża we wszystkich trzech instytucjach unijnych jakimi są Rada UE, Parlament Europejski oraz Komisja Europejska.

Podsumowania pierwszej części konferencji dokonał prof. Jan Barcz. Główną tezą jego wystąpienia była pozytywna ocena kondycji polskiej administracji w kwestiach europejskich. Jednakże przed urzędnikami stoją nowe wyzwania. Nowa procedura ustawodawcza wprowadzona przez Traktat Lizboński zmusza administrację do przejawiania większej aktywności oraz zwiększenia liczby konsultacji. Rzeczywisty wpływ na kształt unijnego prawa Polska może uzyskać poprzez uczestniczenie w całości procesu ustawodawczego. Należy być również wyczulonym na szybszą ścieżkę karania państw za złą transpozycję dyrektyw. Zwiększa to poziom odpowiedzialności urzędników. Na koniec prof. Barcz zauważył, że polskiego urzędnika cechuje świetnie wyszkolenie specjalistyczne, ale brakuje mu często wiedzy o całej Unii Europejskiej. Uniemożliwia to zajmowanie się problemami horyzontalnymi, które są najtrudniejsze do rozwiązywania.
Druga sesja konferencji rozpoczęła się wystąpieniem Bartosza Arabika zatytułowanym „European Fast Stream jako przykład wzmacniania reprezentacji narodowej w instytucjach europejskich”. European Fast Stream to brytyjski program przygotowania urzędników do pracy w instytucjach unijnych na wyższych stanowiskach. Program ma na celu zwiększenie reprezentacji brytyjskiej w instytucjach Unii Europejskiej, zwłaszcza na wyższych stanowiskach, by lepiej chronić interesy Wielkiej Brytanii w UE. Program charakteryzuje się dużą skutecznością – 25% osób uczestniczących w programie przeszło pozytywnie procedurę rekrutacyjną w instytucjach unijnych. Prelegent wskazał, iż idea European Fast Stream powinna zostać wprowadzona w Polsce, aby wzmocnić polską obecność w Unii Europejskiej. Dużym problemem jest jednak niski poziom lojalności polskich urzędników zatrudnionych w UE.

Z kolei Maria Pawłowska przedstawiła zagadnienie „Prezydencja w Radzie UE po Traktacie Lizbońskim – doświadczenia Belgii i wnioski dla Polski”. Omówiła cechy prezydencji belgijskiej, która miała miejsce w 2. połowie 2010 r. Przebiegała ona w warunkach wewnętrznego kryzysu politycznego oraz wdrażania Traktatu Lizbońskiego. Brak ustalenia oficjalnych priorytetów prezydencji skutkowało wzmocnieniem pozycji Przewodniczącego Rady Unii Europejskiej oraz Wysokiego Przedstawiciela UE ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Wśród rekomendacji dla Polski prelegentka wskazała potrzebę oddzielania wewnętrznych problemów politycznych od zobowiązań wobec UE oraz podejście zakładające wyznaczanie realistycznych celów prezydencji.

Tomasz Paweł Tyc w wystąpieniu pt. „Partycypacyjne zarządzanie zasobami środowiskowymi w Walonii” opisał działanie systemu partycypacji społeczeństwa w zakresie ochrony wód w Walonii. Obywatele, przedsiębiorstwa oraz inne zainteresowane podmioty biorą aktywny udział w przygotowywaniu oraz wdrażaniu tzw. „kontraktów rzecznych”. Program jest całkowicie dobrowolny, nie jest także finansowany ze środków publicznych, co w Polsce mogłoby okazać się znaczącą barierą w sytuacji chęci rozwijania analogicznego systemu partycypacji.
Drugą sesję konferencji podsumował prof. Artur Nowak-Far, wykładowca KSAP. Wskazał, iż standardy funkcjonowania administracji ulegają europeizacji. European Fast Stream jest sposobem na przełamywanie barier kulturowych i metodę przenikania administracji krajowej do unijnej. Sprawowanie prezydencji, podczas której kraj realizuje cele i działa według standardów unijnych, jest testem efektywności administracji. Z kolei zasada partycypacji jest jedną z podstawowych idei europejskich i Polska powinna dążyć do aktywnego uczestnictwa obywateli w życiu publicznym. Przykłady standardów pracy w krajach unijnych zaprezentowane podczas konferencji mogą stanowić inspirację do wdrażania zmian w polskiej administracji.
Wojciech Paluch, Alicja Peszek, 
Promocja XII Ryszard Kaczorowski

Files to download

Photo Gallery